آتش‌بس در اوکراین نزدیک است؟ | نگرانی‌ها از واکنش پوتین همچنان بالاست | تضمین‌های درجه 2 به زلنسکی داده شد!

به گزارش اقتصادنیوز، پس از گذشت دو دور از مذاکرات رهبران اروپا، اوکراین و آمریکا در برلین، به‌نظر می‌رسد که آن‌ها بر سر مجموعه‌ای از تضمین‌های امنیتی و حمایت اقتصادی برای اوکراین، به توافق اولیه رسیده‌اند.

این طرح‌ها امید به آتش‌بس در روزهای منتهی به کریسمس را زنده کرده است، اما جزئیات آن هنوز مبهم و نیازمند گفت‌و‌گوی بیشتر است. اوکراین حاضر به واگذاری سرزمین‌های خود بدون تضمین‌های مطمئن نیست و روسیه نیز هنوز واکنشی نشان نداده است. در چنین شرایطی، آینده صلح در اوکراین همچنان مبهم است. 

خبر مرتبط

توهم پهپادی آمریکا | چرا تجربه اوکراین در جنگ با چین کارایی ندارد؟ | پهپادها در اقیانوس آرام معجزه نخواهند کرد

اقتصادنیوز: پهپادها ابزار مهمی هستند، اما عصای جادویی نیستند. میلیون‌ها پهپاد کوچک نتوانسته‌اند جنگ اوکراین را به نفع هیچ‌کدام از طرفین تمام کنند و در اقیانوس آرام هم قرار نیست معجزه‌ای رقم بزنند؛ حتی اگر در اسلایدهای پاورپوینتی بسیار جذاب به نظر برسند.

اروپایی‌ها امیدوارند

اکونومیست نوشت: صدر اعظم آلمان فریدریش مرتس، امیدوار است که بالاخره آتش‌بسی در اوکراین برقرار شود. صحبت‌های خوش‌بینانه رهبران اروپایی و اوکراینی و مذاکره‌کنندگان آمریکایی پس از دو روز مذاکرات در برلین، این چشم‌انداز را کمی واقعی‌تر نشان داد. آنها اعلام کردند که بر سر مجموعه ای از تضمین‌های امنیتی شبیه ناتو و حمایت اقتصادی از اوکراین پس از توقف جنگ، توافق کرده‌اند.

با این حال، بسیاری از جزئیات هنوز مبهم است و نیازمند مذاکرات بیشتری است. مهم‌تر اینکه این پیشنهادها هنوز به روسیه ارائه نشده و احتمالا بسیاری از آنها توسط پوتین رد خواهد شد. واقعیت این است که هیچ کس نمی‌داند که ولادیمیر پوتین رهبر روسیه، واقعا قصد پایان دادن به حمله‌ای که تقریبا چهار سال طول کشیده را دارد یا خیر.

دوراهی سخت اوکراین

اوکراین نمی‌تواند بدون تضمین‌های امنیتی مطمئن، به توافق آتش‌بس و واگذاری سرزمین‌های خود تن دهد. از سویی، هرچه این تضمین‌ها قوی‌تر باشند، احتمال رد آنها توسط روسیه بیشتر می‌شود. اوکراین و متحدان اروپایی‌ آن از تغییر جهت دولت ترامپ به نفع خود خوشحال‌اند، اما هرگونه تقویت حمایت آمریکا از اروپا، شکاف با روسیه را بیشتر می‌کند. ضمن اینکه تضمین‌های امنیتی از طرف کشوری که بارها اعلام کرده وارد جنگ با روسیه برای اوکراین نخواهد شد، ارزش چندانی ندارد.

پیشرفت دیپلماتیک در برلین ؟

حداقل از نظر دیپلماسی، مذاکرات برلین یک پیشرفت محسوب می‌شود. برای ولودیمیر زلنسکی، رهبر اوکراین، همگرایی بیشتر میان متحدان غربی پس از هفته‌ها انتقاد ترامپ از اوکراین و اروپا، تسکین‌دهنده بود. زلنسکی گفت: ما بر سر ۹۰درصد مسائل توافق کرده‌ایم. او افزود که اگر پوتین شروط جدید را رد کند، آمریکا ممکن است فشار بیشتری را با اعمال تحریم‌ها و ارسال تسلیحات به اوکراین وارد کند. ترامپ نیز با خوش‌بینی غیرمعمولی اظهار داشت: فکر می‌کنم اکنون بیش از هرزمانی به یک توافق نزدیک‌تر شده‌ایم. رهبران اروپایی و زلنسکی نیز از همگرایی قوی صحبت کردند. در معاملات اولیه، قیمت نفت نیز به زیر ۶۰ دلار برای هر بشکه رسیدکه بخشی از آن به دلیل امید به ورود بیشتر نفت روسیه به بازار بود.

جزئیات تضمین‌های امنیتی

توافق اولیه بر سر تضمین‌های امنیتی بین اروپایی‌ها و دو نماینده آمریکا یعنی استیو ویتکوف و جرد کوشنر، حاصل شد. آمریکایی‌ها این تضمین‌ها را استاندارد پلاتینیوم توصیف کرده‌اند، اما جزئیات کمی موجود است. اوکراین به ناتو وارد نخواهد شد، اما آمریکا و کشورهای اروپایی تعهدی مشابه ماده ۵ ناتو به اوکراین خواهند داد که به موجب آن، حمله به یک متحد، به منزله حمله به همه متحدان خواهد بود. ترامپ نیز آماده است تا این تضمین را به سنا ارائه کند، اما مشخص نیست که آیا چنین قراردادهایی به شکل یک معاهده خواهند بود یا یک قطعنامه با التزام کمتر.

در صورت حمله مجدد پاسخ می‌دهیم

رهبران اروپایی می‌گویند که در صورت حمله مجدد روسیه، پاسخ غرب ممکن است شامل ارسال نیروهای مسلح، ارائه اطلاعات، کمک‌های لجستیکی، اقدامات اقتصادی و دیپلماتیک باشد. این اقدامات اوکراین را به‌عنوان یک متحد کامل ناتو تبدیل نمی‌کند، اما آمریکایی‌ها گفته‌اند که هیچ نیروی زمینی در اوکراین مستقر نخواهد شد. در عین حال، پیش‌بینی شده که اقدامات گسترده‌ای برای نظارت بر آتش‌بس و کاهش درگیری‌ها انجام شود. اروپایی‌ها امید دارند که این مأموریت به رهبری آمریکا انجام شود.

حمایت اروپایی با ارائه تضمین‌های درجه دوم

اوکراین با این طرح، دست کم تضمین‌های درجه دوم را دریافت می‌کند. ارتش ۸۰۰ هزار نفری اوکراین حفظ می‌شود و توسط ائتلاف داوطلبانه اروپایی حمایت می‌شود، ائتلافی که آمریکایی‌ها نیز به شکلی نامشخص از آن پشتیبانی می‌کنند. هدف نهایی ائتلاف این است که از بازسازی نیروهای اوکراین، تأمین امنیت هوایی و دریایی و عملیات در داخل اوکراین حمایت کند. جزئیات بیشتر توسط مقامات نظامی در روزهای آینده، احتمالا در میامی بررسی خواهند شد.

دارایی‌های مسدود شده روسیه

بر اساس گزارش‌ها، بسته‌ای اقتصادی برای آینده روشن و پررونق اوکراین و احتمال عضویت در اتحادیه اروپا، توسط کشورهای منطقه در نظر گرفته شده است. این برنامه مالی توسط بانک جهانی و تیمی از بلک‌راک با حمایت گسترده اروپایی‌ها تدوین می‌شود.

با‌این‌حال، استفاده از ۲۱۰ میلیارد یورو دارایی‌های مسدود شده روسیه در بلژیک هنوز مشخص نیست؛ چرا که برخی کشورها از جمله بلژیک و آمریکا با استفاده از این دارایی‌ها مخالف‌اند.

زلنسکی در پارلمان هلند گفت: روس ها مرگ‌ نیروهای خود را حساب نمی‌کنند، اما هر دلار و یورویی را که از دست می‌دهند، محاسبه می‌کنند.

اوکراین همچنین کمیسیونی بین‌المللی برای ثبت خسارات علیه روسیه ایجاد کرده است.

سرنوشت مبهم دونباس

پیچیده‌ترین موضوع، درخواست روسیه برای تصرف کامل منطقه دونباس است. مقامات آمریکایی پیشنهاد ایجاد منطقه اقتصادی آزاد برای این مناطق را مطرح کرده‌اند. زلنسکی تاکید کرد که اوکراین حاکمیت خود را در این مناطق واگذار نخواهد کرد و هرگونه عقب‌نشینی باید با عقب‌نشینی متقابل روسیه همراه باشد.

از سویی، ویتکاف و کوشنر امیدوارند که توافق‌های اقتصادی موجب صلح دائمی شود و روسیه نیز تضمین‌های امنیتی را بپذیرد. یک مقام آمریکایی گفت: دوستی و دشمنی دائمی وجود ندارد.

چنین ادبیاتی از جانب آمریکا می‌تواند برای متحدان شک و تردید ایجاد کند؛ آیا ترامپ اکنون نسبت به متحدان اروپایی کم‌تعهد شده و به روسیه نزدیک می‌شود؟

توپ در زمین روسیه است

اظهارات رهبران در برلین بیش از حد خوش‌بینانه به نظر می‌رسد. تضمین‌های امنیتی به استقرار نامشخص نیروهای اروپایی و حمایت نامطمئن آمریکا وابسته است و وعده‌های شبیه ماده پنج ناتو در شرایطی که تعهد آمریکا به ناتو نامشخص است، ارزش محدودی دارند. منابع مالی بازسازی اوکراین هنوز مشخص نیست و تنها دستاورد واقعی، کنار گذاشتن پیشنهاداتی است که به نوعی حاکمیت روسیه بر سرزمین‌های اشغالی را به رسمیت می‌شناخت.

اکنون توپ در زمین روسیه است. برخی معتقدند پوتین ممکن است با گرفتن امتیاز سرزمینی درصدد تضعیف اوکراین حرکت کند و آمریکا را از ناتو جدا سازد. برخی دیگر نیز چنین امری را فراتر از ظرفیت او می‌دانند.

سفیر پیشین آمریکا در ناتو می‌گوید: هیچ راهی وجود ندارد که پوتین تمام تضمین‌های امنیتی یا حضور نیروهای ناتو در اوکراین را بپذیرد.

به گفته ایوو دالر، همه این‌ اقدامات برای جلب رضایت ترامپ است، نه رسیدن به یک توافق واقعی.

در جنگ جهانی اول، آتش‌بس کریسمس بین سربازان آلمانی و متفقین کوتاه بود. در اوکراین اما ممکن است حتی چنین آتش‌بسی هم به وقوع نپیوندد.